Perimet
Koleksioni ynë i perimeve të freskëta tradicionale shqiptare
Domate
Emërtimi latin: Solanum lycopersicum
Origjina: Labinot
Ngjyra: E kuqe
Ka lëkurë të hollë dhe zakonisht ngjyrë të kuqe ose rozë të thellë. Domatja ka formë të madhe dhe të zgjatur, që ngjan me një zemër, prandaj dhe ka marrë këtë emër. Ky varietet kërkon kushte të mira për rritje dhe kujdes të veçantë, pasi është më i ndjeshëm ndaj sëmundjeve dhe dëmtuesve, krahasuar me varietetet më të zakonshme të domates.
Origjina: Labinot
Ngjyra: E kuqe
Ka lëkurë të hollë dhe zakonisht ngjyrë të kuqe ose rozë të thellë. Domatja ka formë të madhe dhe të zgjatur, që ngjan me një zemër, prandaj dhe ka marrë këtë emër. Ky varietet kërkon kushte të mira për rritje dhe kujdes të veçantë, pasi është më i ndjeshëm ndaj sëmundjeve dhe dëmtuesve, krahasuar me varietetet më të zakonshme të domates.
Speci i bardhë i Sulovës
Emërtimi latin: Capsicum Annuum
Origjina: Sulovë
Ngjyra: E verdhë
a) Ka ngjyrë të zbehtë.
b) Ka madhësi mesatare dhe formë të zgjatur.
c) Ka shije të butë e të lehtë me një ëmbëlsi delikate.
d) Është i pasur me vitamina, veçanërisht me vitaminë C dhe A.
e) Përmban antioksidantë të rëndësishëm për organizmin.
f) Gjethja është në formë ovale ose eliptike.
Origjina: Sulovë
Ngjyra: E verdhë
a) Ka ngjyrë të zbehtë.
b) Ka madhësi mesatare dhe formë të zgjatur.
c) Ka shije të butë e të lehtë me një ëmbëlsi delikate.
d) Është i pasur me vitamina, veçanërisht me vitaminë C dhe A.
e) Përmban antioksidantë të rëndësishëm për organizmin.
f) Gjethja është në formë ovale ose eliptike.
Kungull për pjekje
Emërtimi latin: Cucurbita spp.
Origjina: Gramsh
Ngjyra: E verdhë
a) Forma dhe madhësia: Kungujt për pjekje zakonisht kanë formë të rrumbullakosur ose të zgjatur. Peshojnë 2-4 kg, pasi ata kanë strukturë të mirë dhe mund të piqen pa u tharë ose pa humbur shijen e tyre.
b) Ngjyra: Ngjyrë portokalli të ndezur. Kjo ngjyrë tregon se ata kanë përmbajtje të lartë karotenoidesh, të pasura me antioksidantë dhe vitamina.
c) Rritja: Preferon klimë të ngrohtë dhe toka të pasura.
d) Temperatura: Kërkojnë temperatura që variojnë nga 20°C deri në 30°C. Shumë të ndjeshëm ndaj ngricave.
Origjina: Gramsh
Ngjyra: E verdhë
a) Forma dhe madhësia: Kungujt për pjekje zakonisht kanë formë të rrumbullakosur ose të zgjatur. Peshojnë 2-4 kg, pasi ata kanë strukturë të mirë dhe mund të piqen pa u tharë ose pa humbur shijen e tyre.
b) Ngjyra: Ngjyrë portokalli të ndezur. Kjo ngjyrë tregon se ata kanë përmbajtje të lartë karotenoidesh, të pasura me antioksidantë dhe vitamina.
c) Rritja: Preferon klimë të ngrohtë dhe toka të pasura.
d) Temperatura: Kërkojnë temperatura që variojnë nga 20°C deri në 30°C. Shumë të ndjeshëm ndaj ngricave.
Shalqi
Emërtimi latin: Citrullus Lanatus
Origjina: Kozarë
Ngjyra: E gjelbër
a) Forma: Formë të rrumbullakët ose të zgjatur (eliptikë), me lëkurë të rrafshët dhe të pastër. Shalqinjtë më të mëdhenj, zakonisht 30-40 cm të gjatë dhe të gjerë. Pesha mesatare ideale është 8-10 kg.
b) Ngjyra: Lëkura e gjelbër e errët, por e ndritshme dhe pa njolla të bardha ose të verdha. Pjesa e poshtme që ka prekur tokën duhet të ketë ngjyrë të verdhë të thellë, që tregon pjekje të duhur.
c) Rritja: Rriten në klimë të ngrohtë. Temperaturat optimale janë nga 20°C deri në 30°C. Shumë të ndjeshëm ndaj të ftohtit dhe nuk mund të mbijetojnë në temperatura nën 10°C.
Origjina: Kozarë
Ngjyra: E gjelbër
a) Forma: Formë të rrumbullakët ose të zgjatur (eliptikë), me lëkurë të rrafshët dhe të pastër. Shalqinjtë më të mëdhenj, zakonisht 30-40 cm të gjatë dhe të gjerë. Pesha mesatare ideale është 8-10 kg.
b) Ngjyra: Lëkura e gjelbër e errët, por e ndritshme dhe pa njolla të bardha ose të verdha. Pjesa e poshtme që ka prekur tokën duhet të ketë ngjyrë të verdhë të thellë, që tregon pjekje të duhur.
c) Rritja: Rriten në klimë të ngrohtë. Temperaturat optimale janë nga 20°C deri në 30°C. Shumë të ndjeshëm ndaj të ftohtit dhe nuk mund të mbijetojnë në temperatura nën 10°C.
Bostan
Emërtimi latin: Cucunis Melo
Origjina: Belsh
Ngjyra: E verdhë
a) Forma: Rrumbullake ose eliptike (të zgjatur). Zakonisht rreth 30-45 cm të gjatë dhe 30-50 cm të gjerë.
b) Ngjyra: Lëkura e gjelbër, e ndritshme dhe pa njolla. Disa lloje kanë ngjyra të ndryshme (si e gjelbër e errët ose të bardhë). Pjesa e poshtme duhet të ketë ngjyrë të verdhë të thellë.
c) Kërkojnë klimë të ngrohtë dhe mund të rriten më mirë në temperatura midis 20°C dhe 30°C. Shumë të ndjeshëm ndaj ngricave dhe nuk mbijetojnë në temperatura nën 10°C. Kanë nevojë për shumë ujë, sidomos gjatë periudhës së lulëzimit dhe krijimit të frutit.
Origjina: Belsh
Ngjyra: E verdhë
a) Forma: Rrumbullake ose eliptike (të zgjatur). Zakonisht rreth 30-45 cm të gjatë dhe 30-50 cm të gjerë.
b) Ngjyra: Lëkura e gjelbër, e ndritshme dhe pa njolla. Disa lloje kanë ngjyra të ndryshme (si e gjelbër e errët ose të bardhë). Pjesa e poshtme duhet të ketë ngjyrë të verdhë të thellë.
c) Kërkojnë klimë të ngrohtë dhe mund të rriten më mirë në temperatura midis 20°C dhe 30°C. Shumë të ndjeshëm ndaj ngricave dhe nuk mbijetojnë në temperatura nën 10°C. Kanë nevojë për shumë ujë, sidomos gjatë periudhës së lulëzimit dhe krijimit të frutit.
Preshi i bardhë i Sulovës
Emërtimi latin: Allium Porrum
Origjina: Lushnje
Ngjyra: E bardhë-e gjelbër
a) Forma: Të rregullt, më së shumti të gjatë. Ngjyrë të bardhë të pastër, pa njolla të verdha. Lëkura e butë dhe e lëmuar, pa rrudha të theksuara. Madhësia ideale ka peshë mesatare prej 0.5 deri 1 kg për kokë.
b) Kultura: Duhet të kultivohet në kushte të përshtatshme, që përfshijnë klimë të moderuar dhe mbrojtje nga moti i ftohtë.
c) Ngjyra: E bardhë e pastër dhe e ndritshme. I njohur për lëkurën e bardhë, që është e njëtrajtshme dhe pa ndotje të dukshme.
Origjina: Lushnje
Ngjyra: E bardhë-e gjelbër
a) Forma: Të rregullt, më së shumti të gjatë. Ngjyrë të bardhë të pastër, pa njolla të verdha. Lëkura e butë dhe e lëmuar, pa rrudha të theksuara. Madhësia ideale ka peshë mesatare prej 0.5 deri 1 kg për kokë.
b) Kultura: Duhet të kultivohet në kushte të përshtatshme, që përfshijnë klimë të moderuar dhe mbrojtje nga moti i ftohtë.
c) Ngjyra: E bardhë e pastër dhe e ndritshme. I njohur për lëkurën e bardhë, që është e njëtrajtshme dhe pa ndotje të dukshme.
Sallata
Emërtimi latin: Lactuca Sativa
Origjina: Jagodin
Ngjyra: E gjelbër
a) Forma: Gjethet ruhen të plota dhe përdoren në këtë formë, sidomos kur sallata është freskët. Madhësia ideale është 5-10 cm.
b) Ngjyra: E gjelbër e ndritshme (e freskët) është ngjyra më e zakonshme për shumë lloje sallatash si romano, iceberg dhe lattuce. Gjethet e shëndetshme dhe të freskëta.
c) Rritja: Preferon klimën e ftohtë dhe të freskët, temperatura nga 7°C deri në 18°C. Mund të rritet në pranverë dhe në vjeshtë.
d) Kushtet: Preferon toka të pasura me humus dhe të drenuara. Toka me pH të lehtë (rreth 6-7) është më e përshtatshme.
Origjina: Jagodin
Ngjyra: E gjelbër
a) Forma: Gjethet ruhen të plota dhe përdoren në këtë formë, sidomos kur sallata është freskët. Madhësia ideale është 5-10 cm.
b) Ngjyra: E gjelbër e ndritshme (e freskët) është ngjyra më e zakonshme për shumë lloje sallatash si romano, iceberg dhe lattuce. Gjethet e shëndetshme dhe të freskëta.
c) Rritja: Preferon klimën e ftohtë dhe të freskët, temperatura nga 7°C deri në 18°C. Mund të rritet në pranverë dhe në vjeshtë.
d) Kushtet: Preferon toka të pasura me humus dhe të drenuara. Toka me pH të lehtë (rreth 6-7) është më e përshtatshme.
Spinaq
Emërtimi latin: Spinacea Oleracea
Origjina: Mollas
Ngjyra: E gjelbër
a) Forma: Gjethet të mëdha, ovale dhe të thella, me nuanca në të gjelbër të errët. Madhësia e gjetheve mund të arrijnë deri në 15-20 cm të gjata dhe 10-15 cm të gjera.
b) Ngjyra: Gjethet të gjelbra dhe mund të kenë nuancë të errët të gjelbër. Treguesi që bima është e pasur me klorofil dhe ushqyes të tjerë, si hekuri dhe vitamina A.
c) Klimë: Preferon klimën të freskët dhe të moderuar, dhe rritet më mirë kur temperaturat janë nga 10°C deri në 18°C. Pëlqen periudhat më të ftohta si pranvera dhe vjeshta.
Origjina: Mollas
Ngjyra: E gjelbër
a) Forma: Gjethet të mëdha, ovale dhe të thella, me nuanca në të gjelbër të errët. Madhësia e gjetheve mund të arrijnë deri në 15-20 cm të gjata dhe 10-15 cm të gjera.
b) Ngjyra: Gjethet të gjelbra dhe mund të kenë nuancë të errët të gjelbër. Treguesi që bima është e pasur me klorofil dhe ushqyes të tjerë, si hekuri dhe vitamina A.
c) Klimë: Preferon klimën të freskët dhe të moderuar, dhe rritet më mirë kur temperaturat janë nga 10°C deri në 18°C. Pëlqen periudhat më të ftohta si pranvera dhe vjeshta.
Karota
Emërtimi latin: Daukus Karota
Origjina: Lushnje
Ngjyra: Portokalli
a) Forma: Cilindrike dhe të ngushtë. Zakonisht e gjatë, pjesa e poshtme më e ngushtë. Karotat arrijnë gjatësi prej 15-30 cm, disa lloje mund të arrijnë deri në 40 cm. Diametri zakonisht rreth 2-5 cm.
b) Rritja: Preferojnë kushte të freskëta dhe të moderuara. Temperatura ideale është nga 10°C deri në 18°C. Temperatura mbi 24°C mund të bëjë që karotat të bëhen të vogla ose të hidhura.
c) Ngjyra: Portokallia është ngjyra më e zakonshme. Treguesi i pranisë së beta-karotenit, antioksidant i njohur për përfitimet shëndetësore, veçanërisht për shikimin dhe sistemin imunitar.
Origjina: Lushnje
Ngjyra: Portokalli
a) Forma: Cilindrike dhe të ngushtë. Zakonisht e gjatë, pjesa e poshtme më e ngushtë. Karotat arrijnë gjatësi prej 15-30 cm, disa lloje mund të arrijnë deri në 40 cm. Diametri zakonisht rreth 2-5 cm.
b) Rritja: Preferojnë kushte të freskëta dhe të moderuara. Temperatura ideale është nga 10°C deri në 18°C. Temperatura mbi 24°C mund të bëjë që karotat të bëhen të vogla ose të hidhura.
c) Ngjyra: Portokallia është ngjyra më e zakonshme. Treguesi i pranisë së beta-karotenit, antioksidant i njohur për përfitimet shëndetësore, veçanërisht për shikimin dhe sistemin imunitar.